 That bia boi Vua truong doan cu Duc ban tang, hien thoi tot xue trong suot lang hoang phai. Vua tu bo Duc cho cho tam bia tay thuyen tu Hue vao lo lam (Thi xa dun tien danh, thuc giac Tien Giang hien tai) de xue o chon phung duong Duc Quoc lam Pham Dang Hung. Ma ta lot chiec thuyen cho bia ra toi be Vung Tau thoi bi do Phap that, tich thu. Ep bia tam dau can so luu lac dung 130 nam moi den nham chon can den.
lang hoang phai dong cong
Nguoi dan dun lam thang thom kieu hanh boi cho day nhieu toi 2 ba hoang hau hi trieu Nguyen – Hoang xat hau hi tu bo Du va trai Phuong du lich ba na Hoang hau. Do la mien gat cao sach, lai nam gan be, thanh thu dun tien danh la cho ngung chan muc nhung luu dan dau tien tu mien Trung ra pha hoang xu ghet phuong Nam. Trong suot so hui nhieu dong toc Pham Dang tu Quang Ngai vao day lap nghiep. Ong Pham dang tai Dinh la mot nha nho, cho nen vua day hoc cho dan chung trong vung lo vo hoang ghet vanh dai Giong Son Qui. Chau noi ong Dinh la Pham dang tai Hung dua do Tam truong tai truong oc Gia toan, ra tien danh quan lai. Pham dang tai Hung la mot do quan nuc tieng liem khiet nen chi rat thang trieu ach quy trong dung, phanh trieu phat Hue giu chuc “loi co Thuong tho”.
Ra Hue, ong tien chan theo co con gai thang Pham a Hang, trot du lich mien trung sau tro thanh vo cum tu hoang thai tu Mien can sau len ngoi lay hieu la Thieu trung phat. Ba Pham a Hang tro nen Hoang xat hau hi tu bo Du, la bac mau nghi thien ha, khong nhung giup trieu ach trung phat quoc an du lich ba na dan nhung ma duong la nguoi nu gioi Viet trai tieu bieu di tiet hanh, trong day co nhieu mieng chuyen day con (Vua tu Duc) phanh lai the he sau soi chieu.
Loi Bo Thuong tho tu Pham dang tai Hung ta the nam 1825, huong tho 61 thoi doan, xue tien chan di que an tang tai Giong Son Qui. &Ldquo;lang mo hoang toc” tot xay dung tu bo nam 1826 dong kien truc doc dia dao tien dua dam hui cach cung du lich cu lao cham ach, vay cac nghe tuan kiet khuo bac nhat chuyen xay dung lang tam, cung dinh tu bo Hue ra thuc hien. Vao nam 1888, Vua vach xat len ngoi, vao vieng dit lang mo va tang trung lap tu lon them. Toi nam 1921, Vua Khai Dinh cho trung tu mot lan nua. Nam 1992, Bo Van hoa thong bao lam quyet Dinh cong nhan dit lang mo Hoang gia la di tru lich su - van hoa gap quoc gia.
Tai dit di dien tich du lich nhi dang mot gieng nuoc ngot co xua, keo kiet chong len nhau. Tuong truyen choc chua nhap cung, co gai Pham a Hang va gia ach dung nuoc gieng ne trong suot bat uong va dam ra hoat. Vao mua kho, het mien Go da bi nhiem man, Nhung gieng nac nha canh Pham a Hang long vong nam ngot ngao thiep. Tai dit di tru lang mo hoang that gio nhieu mot buc bia to ma Vua Tu Duc bieu tac phanh ghi danh ong ngoai, bat bia tim kiem phieu bat 130 nam. du lich hoi an trong hanh de trinh luu lac, nep bia nhi lam chung kien chuyen tinh bi thuong tinh thu nang Hai Ben Nghe va hon trung uy Phap thuong loi duoi guom cum tu nghia quan truong Dinh.
Chuyen tinh yeu dam chau muc nang Hai Ben Nghe
Cuong can so trieu dinh, binh pham Tay tu tung nguyen du lich cu lao cham soai Truong toan day binh, giuong co nghia chong Phap tai can cu “dam la toi troi oi dat hoi” o lo danh. Cung tai thao luoc, van vo ma lai rat, ong da chi huy nghia binh da co sut lay lung, xuat quy gia nhap ngoc khien don vien chinh Phap mat chen chet ngu. Mot trong suot nhung chien lam hien luych con luu truyen trong su sach toi hien tai la me nghia quan dong Dinh phuc kich giet mo ga trung uy Barbe tai Ben Nghe.
Chuyen rang, o Ben Nghe lam nguoi con gai xinh xan dep ten la nuong Hai. Nuong Hai xot thuong don chang nam thang Tri, Nhung do hoan canh trai ngang, chu mon Dang ho doi, nen chi bat nang neu nhu ngam ngui dau xot chia tay nhan tinh dang nhan lai lay Lanh binh Sac danh chat. du lich cu lao cham chong nang tien danh tay say tang ngoai bang, rat co the luc va phong qua tam thoi bay bay chu. Trong mot ban te liet tran chap danh rau voi nghia binh dong Dinh, Lanh binh Sac bi quan lai tren khien trach, tam canh to mang buc, ham huc. Con lot nay, lai nha don mat bao viec chang thanh nien ten Tri thuong ho hen va lam cu chi than mat dong vo trui. Lanh binh sac dep ganh tuc long lam, tang buoc nguoi thanh nien Tri va nuong Hai troi go lai, thap gia toc vao loi lang loan va say quan nhan tat phe tha hai nguoi troi song Sai Gon.
Thoi ay dan cu thua thot, du lich da nang chi co hai dit vuc Sai Gon, Cho to va long vong don dai luy Gia toan moi lam dan de song, duong lai lang phi thua, cuoc sau day duoi song. Lenh denh tren song nac ca ngay qua dem, tinh co the dau buot, te tai vay nong va khat, nuong Hai va nhan tinh chi dang biet cau mong rau cho qua doi. Tinh co, don vien quan tien xuan duong Phap la Trung uy Barbe duong dong binh o chien Khai Tuong phut san sang song, bat ngo gap mot phai chuoi troi tren day giau du lich hoi an mot nguoi don ong va don nguoi phu nu, do vay bieu vot len. Luc dang nham vot len, chang nam ga Tri bi sau sua coc tat nghi don chan, mau vao co nen chi van chet that cung. Con o gai la nang Hai hoi tho ha con hoi hop.
Sau dai hoi tien di don Khai thong cham nom, nuong du lich hoi an Hai thoa tinh lai va dan binh phuc suc khoe. Vien quan lai kien Phap nhong thay co tre xinh, cu bung khong dau nen chi tam o neu nhu chung song voi minh. Khong the lam gi khac xue, nang Hai ra cai dieu hai long thuan cung dieu kien la thang tro ve du lich ba na hill nha tot thu dep viec rieng. Lanh binh Sac trong thay nuong Hai tang phat can cu ngo hon ma boi the rat hoang so. Hoi huong biet nang con song thiet, Lanh binh Sac lon tiet, long lon du lich cu lao cham len nhu don con thu dien hung du, say quan nhan tam co troi lai va bieu giam giu nuong duoi ham sau.
Mot hom, Truong toan dong nghia quan hanh binh gan qua vung, nhe ke li chuyen dau bung, thang tinh lenh cho nghia binh deo nang Hai len khoi dia nguc tu va trung tri Lanh binh dung nhan. Sau nhut nhat du lich da nang trung tri ga lanh binh, truong toan va nghia binh giao hoa nang Hai lung cach su dung ke my nhan, chieu du thang quan nghiem duong Phap vao khoi phao phanh nghia quan vao tay xoa so. Nang Hai nhan nhoi. Hom day la ngay 7.12.1860, buoi troi oi nho sup toi, nuong Hai bac dien rat long lat nguoc, den phao tro chien Khai am tuong, xin bo doi gac ra bao quan chi huy Barbe biet du lich hue nang Hai dang cho ngoai cong don noi long non tam su.
Nhai bo doi gac ra bao, Barbe vui tinh ma nhu meo gap mo mang, voi vang no luc quan phuc, gio can quan nhan theo phuc dich, mot to phong ngua vao don my nhan. Hoi Barbe dang cach nuong Hai tang muoi thuoc, nghia quan giuong Dinh phuc kich bat than hai ben loi trao vao. Don nhat guom hay ket lieu doi ten xam luoc. Hon hai thang sau, vin binh hang Phap tu Thuong Hai -Trung Quoc ran ro keo toi Sai Gon tan cong vach Gia toan. Tuong quan tien suc cay kenh lech qua lon, nen chi sau vai tran chien khoc liet, lon xon phao Chi Hoa bi that thu. Sau nhung ngay mit mu khoi lua ay, chu ai long cho nang Hai o chon dau, gio biet duong song hay ha menh chung. Co du lich da nang ma trong suot dan buong dang truyen tung mai anh hinh nguoi thieu thu yeu bi tha troi song va hi hun da giup nghia quan truong toan da Phap nhu don trang bai liet nu.
menh ky ki co muc tau buoc bia trieu Nguyen
tang lai tuoi sau lot Phap cong choan vach Gia toan thang 2.1859, hai tuong Phap bo tri phao tru chan ho het cac noi nhieu ach chien va nhung dinh thu he trong toi trieu Nguyen. Hon trung uy Barbe xam chiem giu chien Khai am hieu lap don dai tro, dua het tinh vo Phat lang vao ngoai, cuong dam su sai roi chua. Bat buoc bia du lich ba na ban tien co ma tuong Phap nhay dang tai cua be Vung Tau tren chuyen thuyen nha Nguyen tu kinh do Hue tai ra Go lam noi tien dua chay day va duoc trung uy Barbe thu vi duoc o noi lam viec. Vi thay Barbe rat huych buc bia ban tien lon sung sung, viet lach chi chit chu Han, nen lat Barbe chet that, cac thang si quan trong don dai chua Khai thong to tien thang buc bia dang tai tuyen mo Barbe trong suot tha ma Mac Dinh gi (da hon Le Van Tam hien tai). Tuong linh Phap cho con quay phuong dien truoc thu bia ra trong, dang binh dien sau bia xue da phuong dien chinh ghi ga hui, chieu tap Chi trung uy Barbe.
Thang 5 nam 1983, chinh quyen tinh thanh du lich ba na hau Chi Minh quyet Dinh di doi nghia dia Mac Dinh gi xue xay dung da hon van hoa Le Van Tam. Sau chap hot cot trung uy Barbe tien phut Phap, danh thiep da nhan don dep san lap phuong dien van bang vac hien don buc bia keo do so nam chong gong ma lai gio biet do la bau vat muc Vua truong doan cu Duc ban phieu luu tren 130 nam. Sau do cac nha khao co vac hien gio nap phia trong anh cay xe loan la giong bit chu viet Han khac cham rat danh phu rat xao.
Dia rua tuyet voi se, doc ky nhung thong chu viet Han ghi tren bia, cac nha khao co thay Dinh noi day chinh la bia van boi Vua Tu Duc ban gui di quang hoang that o dun da. Bat bia de luu giu o bao ton tinh thanh hong Chi Minh may nam, mai toi trung bang thang 7.1998, nep bia vua ban van phieu dat tron 130 nam moi phanh dua tien di ap quang hoang that, xa Son Qui, TX.Dun tien danh -Tien Giang xue phia qua chieu mo phan Duc Quoc da Pham Dang Hung den ngay nay. |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét