Đào tạo nhân lực cho du lịch Đà Nẵng

Với sự ra đời của hàng loạt khu nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí, bãi biển đẹp và trong xanh, môi trường tự nhiên trong lành, môi trường xã hội an toàn, Đà Nẵng đang có tốc độ phát triểndu lịchrất nhanh. Nhưng nguồn nhân lực ngành du lịch của tỉnh đang thiếu trầm trọng, trong khi đó khả năng đào tạo của các cơ sở tại Đà Nẵng chưa đáp ứng nhu cầu.

Thiếu nhân lực trầm trọng Sau nhiều lần tổ chức tuyển dụng hướng dẫn viên du lịch, nhân viên buồng phòng, cùng nhiều vị trí công việc đòi hỏi nhân viên phải biết tiếng Trung Quốc, tuy nhiên số ứng cử viên có thể đảm đương với công việc quá ít so với nhu cầu. Ông Xu Chun, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH đầu tư và phát triển Silver Shore chủ đầu tư khu nghỉ mát và giải trí quốc tế Silver Shore (đường Trường Sa, quận Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng) cho biết: Để bảo đảm có đủ nhân viên làm việc, một mặt công ty tuyển nhân viên từ các địa phương khác, thu hút người có kinh nghiệm bằng chế độ đãi ngộ, lương bổng hấp dẫn hơn; hoặc tiếp nhận sinh viên các ngành kinh tế, ngoại ngữ, quan hệ quốc tế... Mới ra trường, tổ chức đào tạo lại một cách bài bản, thuần thục thì mới có thể đảm đương công việc. Do nguồn khách nước ngoài đến Silver Shore chủ yếu từ Trung Quốc, tuy nhiên, khảo sát tình hình đào tạo nhân viên ngành du lịch ở Đà Nẵng, thì đội ngũ nhân viên cho hơn 100 vị trí làm việc tại khu nghỉ mát, nhất là hướng dẫn viên tiếng Trung Quốc được đào tạo nghiệp vụ chuyên sâu về du lịch còn rất ít. Chính vì vậy, công ty chủ động liên kết với các cơ sở đào tạo ngoại ngữ, du lịch ở Đà Nẵng, đưa ra những yêu cầu cụ thể cho từng vị trí công việc, tiếp nhận sinh viên tiếng Trung Quốc vào thực tập, tài trợ cho những sinh viên xuất sắc ra nước ngoài tập huấn, làm việc và sau đó sẵn sàng tiếp nhận khi sinh viên ra trường. Cách làm của Công ty TNHH đầu tư và phát triển Silver Shore cũng là hướng tìm kiếm nhân viên của hàng loạt các đơn vị hoạt động trong ngànhdu lịch đà nẵng. Ông Huỳnh Tấn Vinh, Phó Tổng Giám đốc Furama Resort cho rằng, để có được đội ngũ nhân viên chất lượng cao, sau khi tuyển dụng, doanh nghiệp phải đào tạo các học viên từ sáu đến chín tháng cho 125 vị trí khác nhau tại khu nghỉ mát năm sao này. Với tư cách là Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đà Nẵng, ông Huỳnh Tấn Vinh lo lắng với thực trạng nhu cầu nhân lực du lịch ở Đà Nẵng hiện tại đã rất thiếu hụt. Tại các khách sạn, khu nghỉ mát, nhu cầu tuyển dụng nhân viên buồng phòng, đầu bếp, nhà hàng, bảo vệ chiếm hơn 70% chỗ làm, công việc không đến nỗi vất vả, không yêu cầu cao về trình độ đào tạo, thu nhập tương đối cao, từ ba triệu đồng đến sáu triệu đồng, chưa kể tiền thưởng, các khoản hỗ trợ khác như trang phục, ăn ca, xăng xe... Thế nhưng hầu hết các khách sạn đều khó có thể tuyển dụng đủ, đành lấy lao động phổ thông vào, sau đó mất thêm một khoản lớn tiền chi phí đào tạo. Chị Lê Thị Anh Vũ, làm việc tại khách sạn Biển Vàng cho biết: Hầu hết sinh viên, học sinh không muốn học và làm công việc buồng phòng, phục vụ... Vì tâm lý chung cho rằng đó là công việc phổ thông, ít có cơ hội phát triển. Khả năng đào tạo nhân lực không đáp ứng Những năm gần đây, ngành du lịch Đà Nẵng có tốc độ phát triển rất nhanh. Với sự ra đời của hàng loạt khu nghỉ mát, khách sạn bốn đến năm sao như Furama Villas, Vinpearl Luxury, Hyatt Regency, Olalani Resort, Novotel... Đi vào hoạt động, sự có mặt của các thương hiệu quản lý khách sạn quốc tế như Melia, Pullman, Hyatt, Hillton, Intercontinental, Sheraton... Mang đến cho Đà Nẵng một vị thế mới trong bản đồ du lịch Việt Nam và khu vực. Hàng loạt hãng du thuyền, hãng hàng không quốc tế chọn Đà Nẵng là một trong những điểm đến quan trọng. Theo dự báo của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đà Nẵng, đến năm 2015, Đà Nẵng có khoảng 15.760 phòng khách sạn bốn đến năm sao, ước tính cần thêm 20 nghìn lao động, rồi phải đào tạo lại, nâng cao năng lực cho khoảng một nửa số lao động hiện có, tương đương năm đến sáu nghìn lao động, chưa tính đến số lao động làm việc trong các khách sạn từ ba sao trở xuống và các khách sạn mi-ni, nhà hàng, khu du lịch, thắng cảnh... Trên địa bàn TP Đà Nẵng có 12 cơ sở giáo dục tham gia đào tạo nhân lực cho du lịch, mỗi năm cho "ra lò" hơn 4.000 lao động chuyên ngành du lịch, nhưng vẫn chưa đáp ứng được cơn "khát" nhân lực. Hiệu trưởng Trường cao đẳng nghề Việt Úc Đặng Phúc Sinh băn khoăn: Ngoài việc thiếu hụt một lực lượng lao động lớn cho các dự án du lịch, một số liệu đáng lưu ý về mặt chất lượng và tỷ lệ lao động hiện tại trong ngành du lịch được đào tạo đúng chuyên môn chỉ chiếm 40,6%. Chẳng hạn, đội ngũ lao động trong hoạt động lữ hành chỉ có 796 người, chiếm khoảng 5,7% nguồn nhân lực; đội ngũ hướng dẫn viên học đúng chuyên ngành, được cấp thẻ chỉ chiếm 5% trên tổng số 560 hướng dẫn viên hiện có. Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Đà Nẵng Nguyễn Văn An thừa nhận: Khả năng đào tạo nghề du lịch hiện nay không theo kịp tốc độ tăng trưởng của ngành du lịch Đà Nẵng cho nên thiếu nhân lực là điều đương nhiên. Không chỉ có vậy, việc đào tạo nguồn nhân lực du lịch còn nhận khá nhiều chỉ trích, phê phán từ các doanh nghiệp du lịch khi chất lượng đào tạo khác xa với nhu cầu. Bà Nguyễn Thị Kim Liên, Phó Trưởng phòng Chuyên đề và liên kết, Công ty TNHH MTV lữ hành Vitours đưa ra dẫn chứng cụ thể: "Năm nào chúng tôi cũng đón nhận hàng chục sinh viên học ngành du lịch, ngoại ngữ đến thực tập. Số sinh viên khá, có thể nhanh chóng nắm bắt công việc chỉ từ 10 đến 20%, số còn lại buổi sáng giao việc thì buổi chiều phải làm lại vì chưa đạt yêu cầu". Một thực tế nữa là hầu hết sinh viên muốn được đào tạo ở bậc đại học và không muốn bắt đầu nghề bằng những công việc đơn giản như phục vụ, buồng phòng. Theo tiến sĩ Trương Sỹ Quý (Khoa Du lịch, Trường ĐH Kinh tế Đà Nẵng), nhiều trường chỉ chăm chăm thu hút người học bằng khá, nhiều hoạt động bề nổi, nhưng không quan tâm việc doanh nghiệp du lịch có hài lòng với chất lượng sinh viên do mình đào tạo hay không. Tìm hiểu thực tế tại Khoa Du lịch, Trường ĐH Kinh tế Đà Nẵng, đơn vị được xem là đi đầu trong đào tạo nhân lực cho ngành du lịch lâu nay, nhưng khoa chỉ có hai chuyên ngành đào tạo là Quản trị Doanh nghiệp du lịch - dịch vụ và Quản trị khách sạn. Vậy là sinh viên ở đây dường như được đào tạo để làm lãnh đạo hơn là làm nhân viên du lịch, học xong là phải được ngồi ngay ghế điều hành, quản lý. Việc học theo trào lưu đã khiến nhân lực du lịch thừa ở khâu này nhưng lại hụt ở khâu khác. Nữ sinh viên Tống Phước Linh, đang học năm thứ ba Khoa tiếng Trung Quốc, Trường ĐH Ngoại Ngữ Đà Nẵng cũng thừa nhận: Hàng trăm sinh viên tham dự các khóa đào tạo về du lịch, không ai nghĩ mình sẽ làm nhân viên bình thường, mà phải có những vị trí quan trọng, thu nhập cao ngay sau khi ra trường. Ông Huỳnh Tấn Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đà Nẵng cho rằng, lao động trong ngành du lịch hiện nay không chỉ thiếu về số lượng, mà còn yếu về chuyên môn nghiệp vụ, ngoại ngữ, thiếu kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống, chăm sóc khách hàng. Sự phát triển thiếu cân đối giữa cơ sở đào tạo nghề du lịch với nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp du lịch làm việc thiếu hụt thêm trầm trọng. Bắt nguồn từ việc đào tạo mang nặng tính lý thuyết, ít rèn luyện kỹ năng, mơ hồ trong định hướng đào tạo hay chưa có mô hình đào tạo rõ nét, sát thực tế. Vì vậy, để lấp đầy nhân sự cho các vị trí khác nhau ở khách sạn, nhiều doanh nghiệp buộc phải tuyển dụng lượng lớn nhân viên chưa qua đào tạo hoặc "lôi kéo" bằng việc trả lương cao hơn đối với nguồn nhân lực có kinh nghiệm từ doanh nghiệp khác. Nếu thực trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng xấu đến chiến lược phát triển lâu dài kinh tế du lịch thành phố. Tập trung phát triển nguồn nhân lực du lịch Năm 2012, số lao động trực tiếp trong ngành du lịch Đà Nẵng xấp xỉ 14 nghìn người, trong đó số lao động được đào tạo đúng chuyên môn chiếm 40,6%; dự báo đến năm 2015 ngành du lịch Đà Nẵng có khoảng 32 nghìn lao động, năm 2020 có khoảng 40 nghìn lao động. Để có thể đáp ứng nhu cầu lao động có chuyên môn, có tay nghề, kỹ năng giao tiếp, ngoại ngữ, ngành du lịch Đà Nẵng không thể chỉ trông chờ vào hệ thống đào tạo hiện nay. Ông Xu Chun, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH đầu tư và phát triển Silver Shore cho biết, để bảo đảm nguồn nhân lực có chất lượng, công ty đã chủ động liên kết với Trường ĐH Đông Á và Trường ĐH Ngoại ngữ Đà Nẵng mở các lớp đào tạo nghiệp vụ hướng dẫn viên du lịch tiếng Trung Quốc cho sinh viên ngoại ngữ năm thứ hai, thứ ba. Toàn bộ sinh viên theo học sẽ được tiếp nhận thực tập tại khu nghỉ mát - giải trí cao cấp tại Đà Nẵng. 20 sinh viên xuất sắc nhất sẽ được tài trợ toàn phần chi phí thực tập ở nước ngoài, sau khi tốt nghiệp sẽ được nhận ngay vào làm việc tại khu nghỉ mát - giải trí cao cấp Silver Shore. Sinh viên Huỳnh Mai Lan, Khoa tiếng Anh, Đại học Duy Tân Đà Nẵng mong mỏi: Các trường đại học, cao đẳng đào tạo chuyên ngành du lịch nên có tư vấn và định hướng nghề nghiệp cho sinh viên ngay từ khi tuyển sinh. Chương trình đào tạo nên có sự tham gia xây dựng, điều chỉnh thường xuyên từ phía doanh nghiệp du lịch, sát với nhu cầu tuyển dụng. Quan hệ trực tiếp giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp du lịch sẽ rút ngắn, thậm chí xóa bỏ khoảng cách giữa giáo trình với thực tế. Để có sự liên kết đó, các cơ quan quản lý nhà nước đóng vai trò rất quan trọng. Vì vậy, Đà Nẵng nên hình thành Trung tâm cung ứng nguồn nhân lực du lịch, làm nhiệm vụ kết nối giữa cơ sở đào tạo về lý thuyết với Hiệp hội du lịch để đào tạo thực hành, có sự hỗ trợ của doanh nghiệp du lịch và các ngân hàng trong cung cấp tín dụng học tập với những cam kết rõ ràng với doanh nghiệp du lịch. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP Đà Nẵng lần thứ XX đã xác định: "Đầu tư phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của thành phố"; xây dựng Đà Nẵng trở thành điểm đến hấp dẫn và là một trong những trung tâm thương mại - dịch vụ lớn của cả nước. Để thực hiện được mục tiêu đó, ngành du lịch Đà Nẵng cần thường xuyên rà soát, xây dựng kế hoạch ngắn hạn lẫn dài hạn để đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực trên tất cả các lĩnh vực như lữ hành, khách sạn, nhà hàng, hướng dẫn viên, thuyết minh, bảo vệ, vận chuyển, quản lý điểm du lịch - danh thắng, quản lý nhà nước... Bài và ảnh: THANH TÙNG